مدرسه دودر مشهد

تاریخچه : مدرسه دودر مربوط به دوران نهم هجری قمری می باشد. این مدرسه در شهر مشهد، مجاورحرم امام رضا (ع) قرار گرفته است. مدرسه دودر در تاریخ ۲۹ آذر ۱۳۱۶ با شمارهٔ ثبت ۳۰۱ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید.

مدرسه دودر مشهد یکی از زیباترین و اصیل ترین نمونه های معماری دوران تیموری است که توسط یکی از فرماندهان تیموری به نام غیاث الدین و در دوران سلطنت میرزا شاهرخ ساخته شده است. این مدرسه به این دلیل به دودر شهرت یافته که دو در ورودی در شرق و غرب مدرسه قرار دارد.

آدرس مدرسه دودر مشهد در کنار بازار قدیمی زنجیر بوده و اکنون در مرکز مجموعه اماکن حرم امام رضا(ع) قرار دارد . از ویژگی های معماری مدرسه دودر وجود دو گنبد به رنگ آبی آسمانی در سمت جنوب غربی و شرقی مدرسه است. کتیبه سردر جنوب شرقی مدرسه حاوی نام ابو المظفر شاهرخ بهادر سلطان مورخ 843 است. بانی این مدرسه غیاث الدین یوسف خواجه بهادر معرفی شده و مدفن وی در گنبد جنوبی مدرسه واقع است.

کتیبه دیگری در همین ورودی مربوط به تعمیرات مدرسه در سال 1088 می باشد. ایوان جنوب غربی بنا دارای کتیبه ای به سال 843 است و سنگ مزار موجود در گنبد جنوبی تاریخ 846 را نشان می دهد. کتیبه این سنگ مزار به خط عطاء الله بن عبدالله اسلان می باشد. تعمیرات این مدرسه به کوشش کلبعلی خان قورچی باشی و تحت نظارت شیخ محمد فاضل مدرس مدرسه انجام یافته است.

مدرسه دودر حرم امام رضا(ع) و مقابل مدرسه پریزاد قرار دارد. در حال حاضر این مدرسه به عنوان دارالقرآن در جهت اجرای برنامه‌های متنوع قرآنی فعالیت دارد. بنا به نظر کارشناسان اداره میراث فرهنگی قدمت گچبری های این مدرسه به اواخر دوره سلجوقیان تا اوایل دوران ایلخانی می رسد. به نظر می رسد که مدرسه دودر بنایی از دوره سلجوقی یا ایلخانی است که در اثر گذشت زمان یا حوادثی مانند زلزله آسیب دیده ولی از بنیاد تخریب نشده است.

غرفه ها و حجره هایی این مدرسه در دو طبقه ، از دو گنبد فیروزه ای رنگ و تزئینات کاشی های معرق و یکرنگ تشکیل شده است. مدرسه دودر از جمله بناهای تاریخی واقع در مجموعه حرم مطهر امام رضا(ع) می باشد.

باید از ساختمان مدرسه امیر سیدی موسوم به «یوسفیه» یا «دودر» نام برد. این بنا در سال۸۴۳ هجری قمری ساخته شده است. مدرسه دارای ۶۰۰ مترمربع مساحت و ۳۲ حجره است. گنبد غربی مدرسه نیز گورگاه «امیر سیدی» از امرای بزرگ عهد تیموری و خاندان بانی مدرسه است. فضای معماری بنا پس از زلزله سال ۱۰۸۴ هجری قمری در سال ۱۰۸۸هجری قمری به امر مادر شاه سلیمان صفوی مرمت یافته است.

این بنای تاریخی مدرسه دودر مشهد در جنوب غربی حرم مطهر و در ضلع شمالی شرقی صحن جمهوری اسلامی واقع شده است. نام اصلی این مدرسه یوسفیه بوده که بعدها به مدرسه دودر (به خاطر اینکه دارای دو در ورودی و خروجی است) معروف شد.

منبع : نشاط آوران

آرامگاه حر عاملی مشهد

تاریخچه : قدمت آرامگاه حر عاملی در حدود 650 سال است. آرامگاه شیخ حر عاملی، در سال 1365 هجری شمسی مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت.

آرامگاه شیخ حرعاملی، متعلق به شیخ المحدثین محمد بن حسن است که به شیخ حر عاملی شهرت دارد. آرامگاه حر عاملی مشهد، در شمال شرقی صحن انقلاب حرم مطهر امام رضا(ع) از طریق پلکانی به هم مربوط شده اند. در بالای آرامگاه شیخ حر عاملی، غرفه هایی در کنار مدرسه میرزا جعفر به چشم می خورد.

شیخ محمد بن حسن حر عاملی، از برجسته ترین علما و فقهای شیعه در قرن یازدهم هجری و از نوادگان حر بن یزید ریاحی است. شیخ حر عاملی در سال 1033هجری قمری در روستای مشغره لبنان متولد شد . ایشان نزد استادانی از جمله شیخ حسن ظهیر، شهید ثانی و پدربزرگوارشان حسن بن علی به علم آموزی پرداخت.

شیخ حر عاملی در سن چهل سالگی و در سال 1073 هجری قمری برای زیارت، از جبل عامل به عراق عزیمت نمود. سپس ایشان برای زیارت حرم امام رضا(ع) به ایران سفر کرد. شیخ حر عاملی، پس از ورود به ایران، مدتی در اصفهان سپری نمود، در آن جا با علامه مجلسی همراه شد و محبوب پادشاهان صفوی قرار گرفت.

شیخ حر عاملی مشهد زمانی که برای زیارت امام رضا(ع) به مشهد آمد آن جا را مکان مناسبی برای سپری کردن زندگی دید. شیخ حر عاملی در مدت 26 سال زندگی در مشهد، مولف و مدرس کتابهای فقهی و شیخ الاسلام بود. ایشان، کتاب معروف وسائل الشیعه که درباره مباحث فقهی است و همواره مورد توجه مجتهدان و فقها بود را نوشته است.

از دیگر آثار وی می توان بهالجواهر السنیه فی الاحادیث القدسیه ( اولین کتاب ایشان که به رشته تحریر در آمده است)، هدایه الامهالی احکام الائمه علیهم السلام‌ (منتخبی از کتاب وسائل الشیعه با حذف سند و مکررات)، رساله فی الرد علی الصوفیه‌ (شامل ۱۰۰۰حدیث در رد فرقه صوفیه) و… نام برد. پدر شیخ حر عاملی، فقیه، ادیب و مورد مراجعه عموم مردم و مادر شیخ حسن، دختر علامه عبدالسلام و از زنان با فضیلت بود. شیخ حر عاملی، اشعار فراوانی در مدح و ستایش اهل بیت سروده است و دیوانی دارد که شامل 20000 بیت شعر است. شیخ محمد حر عاملی در 21 ماه رمضان سال 1104 هجری قمری در مشهد درگذشت.

منبع : نشاط آوران

مدرسه خیرات خان مشهد

تاریخچه : مدرسه خیرات خان از جمله مدارس زمان دوره صفویان است. این مدرسه حدود 300 سال قدمت دارد و در زمان پادشاهی شاه عباس دوم (1052 ـ 1077 هجری قمری) احداث شده است. متولی آن شخصی به نام خیرات خان بوده و به همین دلیل مدرسه به نام او شهرت یافته است.

مساحت مدرسه خیرات خان حدود 1500 متر مربع می باشد و در اطراف حیاط مرکزی این مدرسه، دو طبقه ساخته شده است. این مدرسه، دارای 79 حجره است و در دو سمت ورودی مدرسه، دو ایوان در دو ضلع شمال و جنوب آن قرارگرفته و درب اصلی مدرسه در ایوان جنوبی واقع شده است. در اطراف ایوان مدرسه خیرات خان در گذشته 16 مغازه و 6 اتاق وجود داشته که از موقوفات این مدرسه محسوب می شد.

ساختمان مدرسه به شکل چهارضلعی است که در چهار ضلع مدرسه حجره هایی در طبقات دیده می شود و نمای صحن مدرسه با سنگ پوشیده شده، وسط صحن آب نمایی قرار گرفته است.این مدرسه با چهار باغچه مشجر نیز آراسته شده است. نمای ساختمان، آجری است. در سر ایوان های این مدرسه تزئینات کاشی کاری و پنجره های مشبک چوبی زیبا، خودنمایی می کند. در کتابخانه این مدرسه تعدادی کتاب با نسخه های خطی نفیس و ارزشمند قرار گرفته است.

آیت الله خامنه ای در این باره می فرمایند:

تاریخ تاسیس کتابخانه خیرات خان مشهد در حال حاضر مشخص نیست، ولى تعدادی از کتاب ها در تاریخ 1277 هجری قمری وقف شده است. نصرت الملک على مردان خان تیمورى در سال 1303 هجری قمری، 200 جلد کتاب چاپى و خطى به این کتابخانه وقف کرده است.

از مدرسان این مدرسه ادیب نیشابوری دوم، یزدی و تائب را می توان نام برد. این مدرسه نیز، همانند مدارس دیگر با توسعه حرم مطهر امام رضا(ع) باعث تغییرات و تخریب در فضای مدرسه شده است. از این جهت بعد از پیروزی انقلاب، ساختمان مدرسه به کلی تغییر کرد و مدرسه ای با طراحی هنری، سنتی و مهندسی مدرن ایجاد شد. مدرسه خیرات خان، هم اکنون محل تحصیل دانشجویان و طلاب دانشگاه علوم اسلامی رضوی است.

درحال حاضر، مدرسه خیرات خان در زاویه شمال شرقی بارگاه امام رضا(ع)، در نزدیکی مهمانسرای حضرت و مقابل صحن جدید قرار گرفته است.

منبع : نشاط آوران

روستای حصار مشهد

تاریخچه : قدمت روستای حصار به بیش از ۴۰۰ سال تخمین زده شده. این روستا هر سال پذیرای صدها مسافر از راه دور و نزدیک می باشد که به قصد تفریح و استراحت و استفاده از آب و هوای سرد و مناسب و رفع خستگی و لذت بردن از مناظر طبیعی به این منطقه مسافرت می کنند.

روستای حصار در ۴۵ کیلومتری شمال غربی تربت حیدریه و در میان کوهستانی بلند و خوش آب و هوا بنا شده است . روستای حصار مشهد در دهستان درز آب قرار گرفته است. جمعیت این روستا ۳۲۰ نفر است. این روستا در مسیر طرقبه و قبل از بند گلستان واقع شده است. باغ های بزرگ میوه در حصار بسیار زیاد است.

آب و هوای روستای حصار مشهد در تابستان معتدل است. روستای حصار یکی از روستاهای ییلاقی و خوش آب و هوای شهرستان تربت حیدریه می باشد. این روستا زمستان های سرد و تابستان های گرم و خشک دارد ، اما پیشنهاد می کنم حتما پاییز آن را از نزدیک ببینید …
حتما در تور مشهد شرکت کنید و از دره های سرسبز و فضای طبیعی و با صفای این روستا دیدن نمایید.

وجود رودخانه، چشمه های پر آب، باغ‌ های میوه و مزارع سرسبز در این منطقه باعث شده این روستا به عنوان یک منطقه گردشگری مناسب محسوب شود. هر سال مسافران زیادی از نقاط دور و نزدیک به این روستای فوق العاده زیبا می آیند و از طبیعت بکر این منطقه لذت می برند. دین اهالی این روستا اسلام و مذهب آنها شیعه اثنی عشری است. قبل از انقلاب اسلامی تعدادی خانواده از فرقه بهائیت نیز در این روستا ساکن بودند. زبان مردم این روستا فارسی و به لهجه تربتی و نیشابوری صحبت می ‌کنند‌.

در این روستا چهار مسجد، یک حسینیه، سه مدرسه، مرکز بهداشت، مرکز پستی، شرکت تعاونی روستایی و دهیاری وجود دارد. روستای حصار بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از برق، آب، لوله کشی و تلفن برخوردار شده است. بیشتر مردم روستا به شهر‌های تربت حیدریه – مشهد – گرگان و تهران مهاجرت کرده اند. مردم روستا بیشتر به کشاورزی، دامپروری و قالیبافی مشغول  هستند.

روستای حصار مشهد در فاصله ۶ کیلومتر در جنوب‌غربی مشهد قرار گرفته است و فاصله آن تا طرقبه ۳ کیلومتر است و با دارا بودن ۶۳۰ خانوار و جمعیت ۲۳۰۰۰ نفر یکی از پر جمعیت‌ ترین روستاهای طرقبه محسوب می شود. این روستا از توابع شهرستان تربت حیدریه است. این روستا حد واسط روستای رود معجن از توابع بخش بیگ و روستای نامق از توابع بخش ریوش شهرستان کاشمر است.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ، نبودن محیط کار مناسب و درآمد پایین مردم این روستا باعث شد تا با مهاجرت های بی رویه جمعیت روستای حصار کاهش پیدا کند و افراد زیادی به دلیل ادامه درس، کار در ادارات دولتی و مشاغل آزاد از روستا به شهرهای اطراف بروند.

مرگ و میر افراد مسن و زاد و ولد کم و مهاجرت نسل جوان باعث شد تا جمعیت ۵۵۰۰ نفری سال 1357 به ۲۵۰۰ نفر و درسال 1367 به ۱۴۰۰نفر و در حال حاضر به ۱۲۰۰ نفر تبدیل شود.

من به عنوان یک مشهدی واقعا دوست دارم حداقل چند سالی در روستای حصار زندگی کنم تا معنای واقعی زندگی را بدور از کار و هرگونه آلودگی و دغدغه احساس کنم …

دریاچه بزنگان مشهد

تاریخچه : دریاچه بزنگان در سال 1386 بر اساس مصوبه شماره 275 در تاریخ 19 فروردین ماه سال 1385 شورای عالی حفاظت محیط زیست کشور به عنوان اثر طبیعی ملی مشخص شد. دریاچه بزنگان مربوط به دوران های دوم و سوم زمین شناسی می باشد و در اثر فعالیتهای تکنونیکی و عوامل کوهزایی شکل گرفته است. به لحاظ اهمیت اکولوژیکی، این دریاچه از اوایل دهه 1350 مورد توجه قرار گرفته است و حفاظت از این دریاچه در دستور کار سازمان حفاظت محیط زیست خراسان رضوی قرار گرفته است.

دریاچه کل بی بی بزنگان با وسعت 80 هکتار و عمق حداکثر 12 متر و حداقل 9 متر می باشد. این دریاچه در جنوب رشته کوه های هزار مسجد واقع شده است. آب دریاچه از چشمه های کوچک حاشیه و بارندگی های سالیانه تامین می شود.

در اطراف این دریاچه فضاهای طبیعی بسیار زیبا و مناسبی جهت اطراق ماهیگیران و مسافرانی که به این منطقه می آیند وجود دارد. هیچ رودخانه ای به این دریاچه منتهی نمی‌شود.

دریاچه بزنگان خراسان تنها دریاچه در این استان می باشد که در ۱۳۰ کیلومتری مشهد و ۸۰ کیلومتری سرخس قرار دارد. دریاچه بزنگان مهمترین دریاچهخراسان رضوی به شمار می آید. پیشنهاد می کنم در صورت برنامه ریزی صحیح در تور مشهد از این دریاچه زیبا دیدن نمائید.

در فصول مختلف سال، محل تجمع پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی قزل آلا ( رنگین کمان) است.از ماهی های دریاچه بزنگان می توان به قزل آلا و ماهی کپور اشاره نمود. دریاچه بزنگان تنها دریاچه طبیعی می باشد که در استان خراسان وجود دارد. تاکنون ۳۳ گونه فیتوپلانکتون جلبکی در دریاچه بزنگان شناسایی شده است. گاهی مسابقات ماهیگیری با نظارت سازمان حفاظت از محیط زیست در این دریاچه برگزار می گردد.

دریاچه بزنگان بخاطر اینکه از اهمیت علمی و تحقیقاتی بالایی برخوردار است همه ساله در فصل های پاییز و زمستان و اوایل بهار زیستگاه مناسبی برای گذراندن زمستان پرندگان مهاجر آبزی و کنار آبزی می باشد. سازمان حفاظت محیط زیست برای حفظ و بهره وری معقول از این پدیده طبیعی اقدام به ‌برنامه ریزی هایی کرده است و این مکان در آینده یکی از مراکز مهم علمی پژوهشی و تفریحی خواهد شد.

طعم آب این دریاچه کمی تلخ و شور است. ماهی بومی دریاچه از نوع شیرماهی است ولی بزنگان زیستگاه خوبی برای چند نوع ماهی کپور می باشد. این دریاچه به عنوان تنها اثر طبیعی ملی استان خراسان به شمار می آید. به دلیل کاهش و افت شدید آب این دریاچه در خطر نابودی قرار گرفته است و چنانچه کارشناسان حفاظت محیط زیست استان خراسان برای حل این مشکل اقدامی نکنند، این دریاچه خشک خواهد شد.

منبع : نشاط آوران